માનો યા ન માનો, વિશ્વમાં આવી શાળા અસ્તિત્વ ધરાવે છે , જેનું નામ છે સમરહિલ. એ.એસ. નિલ દ્વારા સ્થાપિત આ શાળા યુ.કે. લંડન શહેરની નજીક ઈ.સ.૧૯૨૧ ના વર્ષથી કાર્યરત છે . કોઈ પણ મહાન વિચાર અમલમાં મુકાય ત્યારે તેના સ્વીકાર પહેલાં તેને અવગણના, હાંસી અને વિરોધના તબક્કાઓમાંથી પસાર થવું રહે છે .સમરહિલ આ સઘળાં તબક્કાઓમાંથી પસાર થયેલ એક ફિલસુફી અને એક શાળાની વાત છે .

આજે સમરહિલ શાળાને કેળવણીના ક્ષેત્રે થયેલા એક સફળ ,અનોખા અને ક્રાંતિકારી પ્રયોગ તરીકે સ્થાન મળ્યું છે આ શાળાની ફિલસુફીથી પ્રભાવિત થઇ વિશ્વભરમાંથી લોકો પોતાના બાળકોને આ શાળામાં અભ્યાસ કરવા દાખલ કરે છે .

આ પુસ્તક કેવળ શાળા વિશે નથી . એ ફક્ત બાળકોની કેળવણી વિશે પણ નથી. તે આપણને આપણાં સૌના બાળપણને તપાસવા મજબૂર કરે છે . તે આપણને શિક્ષકોની અને વાલીઓની ભૂમિકાએ તો ઘણું શીખવે જ છે , પરંતુ તે આપણાં પોતાના જીવનમાં આપણે કેટલા મુક્ત અને ખુશ છીએ તે માટે પણ આત્મચિંતન કરવા પ્રેરે છે.

એ.એસ. નિલની પદ્ધતિ બાળકનાં ઉછેર માટેનો ક્રાંતિકારી અભિગમ છે. તેમનું આ પુસ્તક એટલા માટે બેહદ મહત્વનું છે , કારણકે તે ભયમુક્ત શિક્ષણના સાચા સિદ્ધાંતોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તમામ ગુનાઓ , તમામ નફરત , તમામ યુદ્ધોનું મૂળ છેવટે નાખુશી પર આવીને અટકી જાય છે. નાખુશી કઈ રીતે ઉદભવે છે, કઈ રીતે એ મનુષ્ય જીવનને ખતમ કરી નાખે છે , અને બાળકોને એવી કઈ રીતે ઉછેરવામાં આવે જેથી આટલી નાખુશી કદી પણ તેમનામાં ઊભી થાય નહિ તે દર્શાવવાનો આ પુસ્તકનો પ્રયાસ છે.

આ બધાં કરતા વધુ , આ પુસ્તક એ એક જગ્યાની - સમરહિલની વાર્તા છે , જ્યાં બાળકોમાં દેખાતી નાખુશીનો ઉપચાર કરવામાં આવે છે અને , વધુ અગત્યનું એ છે કે જ્યાં બાળકોને આનંદભર્યા વાતાવરણમાં ઉછેરવામાં આવે છે.